door Bart van de Wauw
Co-creatieve TA als hulpbron
Transactionele Analyse (TA) biedt manieren om de intra- en interpersoonlijke processen tussen mensen te begrijpen. Sinds de 50er jaren heeft de TA toepassingen op het gebied van onder andere organisatieontwikkeling uitgewerkt.
De Co-creatieve TA is een eigentijdse interpretatie van TA die recente ontwikkelingen in de filosofie en psychologie integreert.
Door inzichten in het Psychologische Spel (volgens Bernes definitie een reeks van transacties met bijbedoelingen die leiden tot een voorspelbare negatieve uitkomst) of spelmatig gedrag te bieden hoop ik handreikingen te geven om de mechanismes van (on)gewenst gedrag beter te begrijpen en daarmee persoonlijke- en/of werkrelaties te verbeteren. Met het theoretisch kader van Spel voorziet de Co-creatieve TA in een samenhangend, algemeen en toegankelijk theoretisch kader voor de ontwikkeling van organisaties.
De Co-creatieve TA biedt daarmee een update van de vier kernconcepten van de TA-theorie: ego-toestanden, transacties, spellen en scripts:
- Persoonlijk: een manier om jezelf en anderen te begrijpen.
- Relatie: manieren om creatieve contacten met andere mensen te initiëren en/of te onderhouden.
- Bevestiging: het begrijpen en beïnvloeden van herhalende patronen van positieve of negatieve interacties en hun voorspelbare uitkomsten.
- Identiteit: manieren om jezelf te begrijpen in de context van je verleden en huidige cultuur en het vormgeven van de subjectieve ‘verhalen’ die je over jezelf, anderen en het leven construeert.
Elk van deze concepten beschrijft zowel een gezond als een disfunctioneel patroon of patronen.
Met betrekking tot (on)gewenst gedrag onderzoeken we het Spelmatige gedrag vanuit het negatieve en het positieve spelplan.
Het spelplan zoals beschreven door James (1973) helpt om de volgorde van herhalende patronen in interacties te schematiseren en de verborgen boodschappen te ontdekken.
Het positieve en negatieve Spel
Het spelplan biedt inzicht in relaties die positief zijn of herhaaldelijk negatieve patronen bevatten. De structuur beschrijft een spel waarvan de ‘beloning’ eindigt in positief of negatief vertrouwde gevoelens en houdingen ten opzichte van jezelf en/of de ander. De stappen van het spelplan zijn aangevuld met mogelijke gedachten en gevoelens voor de verduidelijking van verborgen boodschappen.
Bij ongewenst gedrag wordt het spelplan vaak in herhaalde patronen van pesten, intimidatie, discriminatie, agressief gedrag en/of seksueel grensoverschrijdend gedrag uit’gespeeld’.
Negatieve spellen bevatten afwijzende (verborgen) communicatie en eindigen ermee dat personen ongewenst gedrag of slechte gevoelens ervaren.
De speltheorie in de praktijk
Ontwikkel een positief spelplan door bewust te onderzoeken wat goed werkt in relaties. Wees je bewust van je eigen expliciete en impliciete bijdrage aan de positieve uitkomsten. Pas deze inzichten vervolgens ook toe in andere relaties.
Negatief spel kun je veranderen door bewust het verloop van communicatiepatronen te bekijken, inzichten te ontwikkelen en je in de toekomst bewust te worden van mogelijk negatief spel. Leer van het spel.
Helpende houdingen om een positief spelplan te bevorderen zijn assertiviteit, kwetsbaarheid en doelgerichtheid.
Het verkennen van Spel kan je helpen de stijl van jezelf, je teamleden en/of managementstijl effectiever te ontwikkelen.
Het is belangrijk om elke verandering als een leerproces te zien. Het uitgangspunt is het verwerven van inzichten!
Nieuwsgierig geworden? Wij bieden verschillende cursussen en/of maatwerktrainingen met Co-creatieve TA componenten voor organisaties. Of meld je aan voor een van onze gratis online inspiratie-sessies.